Auto huren Turkije

Is het een cliché om Turkije te bestempelen als de brug tussen Europa en Azië? Jazeker, maar daarom is het nog niet minder waar. De koepels en minaretten van de moskeeën geven Turkije onmiskenbaar een ‘oosters’ tintje. Tegelijkertijd hebben grote steden als Ankara en zeker Istanbul een ‘westerse’ uitstraling en dat geldt ook voor de badplaatsen aan de zuidkust. Verder vind je in het land ruïnes van de oude Grieken, het droge steppelandschap van Centraal-Anatolië en groene bergen langs de kust van de Zwarte Zee. Als je Turkije echt wilt ontdekken, huur dan een auto om een prachtige roadtrip te maken door dit exotische en soms mysterieuze land.

Geschiedenis van Turkije

De namen van de volken die voor onze jaartelling het gebied van het huidige Turkije bewoonden zorgen nogal eens voor verwarring. Tot zo’n 4000 jaar geleden bevolkten Hattiërs het gebied, met als hoofdstad Hattusa (bij het huidige Boğazkale ten oosten van Ankara). Zij werden in 1900 v.Chr. verslagen door de Hettieten die een groot rijk stichtten, maar dat viel zevenhonderd jaar later uiteen in verschillende stadstaten.

Tegelijk met het uiteenvallen van het Hettitische Rijk, stichtten Grieken aan de kusten van Anatolië handelsposten. De Perzen veroverden Anatolië in de 6^e eeuw v.Chr., maar daar kwamen de Grieken tegen in opstand. De Macedonische koning Philippus verenigde zijn rijk met de Griekse stadstaten om sterker te staan en zijn zoon Alexander de Grote versloeg de Perzen definitief. Na de dood van Alexander werd Anatolië verdeeld in verschillende Hellenistische koninkrijken, die op hun beurt in de eerste eeuw voor onze jaartelling onderdeel werden van het uitdijende Romeinse Rijk.

Omstreeks 395 raakte het Romeinse Rijk in verval en viel in een westelijk en een oostelijk deel uiteen. Het oostelijke deel werd uiteindelijk het Byzantijnse Rijk met Constantinopel (Istanbul) als hoofdstad. Het Latijn werd als officiële taal vervangen door het Grieks. Het grondgebied van het Byzantijnse Rijk varieerde in de loop der tijd enorm door aanvallen van buitenaf. Zo drongen islamitische Seltsjoeken in de elfde eeuw oostelijk Anatolië binnen. Die Seltsjoeken bouwden langs hun handelsroutes zogeheten karavanserai, waar mensen en dieren konden uitrusten en waar ook markten ontstonden. Twee van de best bewaard gebleven karavanserais liggen bij de stad Aksaray, ten westen van Nevşehir.

Osman I stichtte in de veertiende eeuw de Ottomaanse dynastie en veroverde heel Klein-Azië. Een eeuw later viel ook Constantinopel en vervolgens veroverden de Turken een groot deel van het Griekse vasteland. Gestaag breidden de Ottomanen hun grondgebied uit richting Centraal Europa. Het Ottomaanse Rijk strekte zich op z’n hoogtepunt uit over drie continenten: grote delen van Zuidoost-Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het verval werd ingezet toen de Turken in 1683 de slag bij Wenen in Oostenrijk verloren. Ze werden ver teruggedreven, maar het zou tot 1913 duren voordat de Ottomanen uit bijna heel Zuidoost-Europa waren verdreven.

In de Eerste Wereldoorlog koos het al zwaar in verval zijnde Ottomaanse Rijk de kant van de zogeheten Centralen (Oostenrijk-Hongarije en Duitsland). De Centralen verloren de oorlog en de Turken moesten grote delen van hun grondgebied afstaan. De nieuwe Turkse leider Kemal Atatürk weigerde de situatie te accepteren en ontketende de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog. Het vredesverdrag na die oorlog stelde nieuwe grenzen vast die ongeveer overeenkomen met de huidige.

In de nieuwe Republiek Turkije voerde Atatürk een moderne koers. Het kalifaat werd afgeschaft en er kwam een strikte scheiding tussen staat en godsdienst. Van de bevolking werd geëist dat ze traditionele kleding in de kast liet hangen. Ook het hoofddoekje voor vrouwen werd taboe verklaard, althans in openbare ruimtes.

In 1952 trad Turkije, tegelijk met aartsrivaal Griekenland, toe tot de NAVO. Dat voorkwam niet dat de twee landen met elkaar in conflict raakten over Cyprus, dat verdeeld was in een Turks sprekend en een Grieks sprekend deel, maar onafhankelijk was. In 1974 pleegden Griekse kolonels er een staatsgreep, waarop Turkije het eiland binnenviel en Noord-Cyprus onafhankelijk verklaarde. De kwestie Cyprus is een van de (vele) struikelblokken die verhinderen dat Turkije lid kan worden van de Europese Unie, wat het land graag wil.

Samenleving en Cultuur

Om maar weer het cliché te herhalen uit de eerste zin: ook in cultureel opzicht is Turkije een mix van West en Oost. In het westen en noordwesten heeft het land veel weg van naaste buur Griekenland, behalve dat er in plaats van kerken moskeeën staan. Verder naar het oosten en zuidoosten lijkt Turkije meer op de islamitische buren Syrië en Irak, terwijl het noordoosten veel overeenkomsten vertoont met landen in de Kaukasus.

Turkije is een seculier land, zonder staatsreligie, hoewel sommige politieke partijen het islamitische geloof een grotere rol willen toebedelen. Het overgrote deel van de bevolking is moslim, maar lang niet alle Turken zijn streng in de leer. Er zijn grote verschillen tussen de regio’s. Zo zijn de moslims in het westen en langs de zuidelijke kust vrij liberaal tot zelfs niet-religieus (al zullen weinigen dat hardop zeggen). Hoewel het drinken van alcohol in de islam verboden is, slaan in die gebieden veel Turken een glaasje raki of wijn niet af. In het oosten en in het binnenland van Turkije zijn de mensen over het algemeen conservatiever. Na de islamitische Alevieten vormen Grieks-orthodoxen de grootste religieuze minderheid. Orthodoxe kerken vind je voornamelijk in grote steden als Istanbul en Izmir.

Naar schatting is ongeveer driekwart van de inwoners Turks, bijna 15% Koerdisch en de rest bestaat uit andere minderheden, waaronder Arabieren. Koerden wonen vooral in het zuidoosten van Turkije (en in aangrenzende landen als Iran, Irak en Syrië). Turks is de officiële taal van het land, Koerdisch is de grootste minderheidstaal. Het Turks is slechts één van de vele Turkse talen die in een groot deel van Centraal-Azië worden gesproken.

Turkse muziek kent vele invloeden, maar het meest traditioneel zijn de muziekstijlen uit Centraal-Azië. Daarbij worden instrumenten gebruikt als de mondharp, de bağlama (een luit met een lange hals) en het snaarinstrument kanun (een soort citer).

De Seltsjoeken weefden al tapijten en tot op de dag van vandaag is dat een veel beoefend beroep in Turkije. Er zijn verschillende kwaliteiten; de beste handgeweven tapijten zijn duur, maar gaan een leven lang mee.

De Engelse naam ‘Turkey’ voor het land is inmiddels vervangen door Türkiye, omdat de oude naam in het Engels ook ‘kalkoen’ betekent. De Turkse regering vroeg de VN in 2022 om de Engelse benaming aan te passen, omdat Türkiye “de cultuur, beschaving en waarden van de Turkse natie beter vertegenwoordigt”.

Staatsinrichting en Bestuur

Turkije is een republiek met een president als staatshoofd en leider van de regering. Het parlement heeft 600 leden en wordt, net als de president, iedere vijf jaar verkozen. De verkiezingen voor de president en het parlement worden gelijktijdig gehouden. De Turkse president mag hooguit twee termijnen dienen, behalve als er vervroegde verkiezingen worden uitgeschreven. In dat geval mag de Turkse president zich kandidaat stellen voor een derde termijn.

Turkije is verdeeld in 81 provincies, maar besluiten (ook op regionaal niveau) worden vooral genomen in de hoofdstad Ankara. Deze centrale besluitvorming leidt vaak tot onvrede, vooral in regio’s van etnische minderheden.

Economie

Turkije is een van de grotere economieën in de wereld. Ankara is de hoofdstad en regeringszetel van het land, maar Istanbul is de grootste stad en het financiële en economische centrum. Dankzij de lage lonen heeft Turkije veel maakindustrie. Verscheidene Europese en Aziatische automerken hebben fabrieken in Turkije en ook produceert het land veel (consumenten)elektronica en huishoudelijke producten. Andere belangrijke industrieën zijn de productie van staal en scheepsbouw.

Turkije is van een grote textielexporteur uitgegroeid tot een modeland, van waaruit zowel westerse als moderne islamitische kleding zijn weg vindt naar Europa en het Midden-Oosten.

Ongeveer de helft van het grondoppervlak van Turkije is in gebruik voor landbouw en veeteelt. Suiker, katoen, groenten en fruit zijn belangrijke exportproducten. Op het gebied van fruit is Turkije ‘s werelds grootste producent van abrikozen, als het om kruiden gaat produceert het land wereldwijd de grootste hoeveelheid oregano. En in je pot Nutella zitten waarschijnlijk Turkse hazelnoten. Verder verwerkt Turkije de opbrengsten van de landbouw in onder meer tarwebloem en plantaardige oliën.

Turkije staat in de Top-10 van meest bezochte landen ter wereld. Het toerisme speelt dan ook een belangrijke rol in de economie. Vooral de resorts aan de Egeïsche en Middellandse Zee zijn in trek. Bekende badplaatsen zijn Antalya, Alanya, Bodrum, Marmaris en Side. Istanbul is een populaire bestemming voor een stedentrip. In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw trokken verschillende West-Europese landen Turken aan om er te werken. Veel in Europa woonachtige Turken brengen hun vakantie door in hun geboortestreek.

Geografie en Klimaat

Het grootste deel van Turkije (97%) ligt in Azië, alleen het uiterste noordwesten ligt op het Europese vasteland. De twee delen worden van elkaar gescheiden door twee smalle zeestraten, de Bosporus en de Dardanellen, met daartussen de Zee van Marmara. Het Europese deel van Turkije grenst in het noorden aan Bulgarije en in het westen aan Griekenland. Het Aziatische deel grenst vooral aan water: in het noorden de Zwarte Zee, in het westen de Egeïsche Zee en in het zuiden de Middellandse Zee. Verder heeft Aziatisch Turkije landgrenzen met Georgië (in het noordoosten), Armenië, een heel klein stukje Azerbeidzjan en Iran (in het oosten), en tenslotte Irak en Syrië (in het zuiden).

Het Europese deel van Turkije, Thracië, is voor het grootste deel vlak met alleen enkele heuvels in het noorden langs de kust van de Zwarte Zee. Het Aziatische deel wordt Anatolië genoemd en bestaat voornamelijk uit een hoogvlakte die tussen de 2000 en 2500 meter hoog is. Het gebied wordt omgeven door gebergten waarvan sommige toppen reiken tot over de 3000 meter. In het hoogland bevinden zich zoutsteppen, zoutpannen en zoutmoerassen. In water opgelost zout stroomt uiteindelijk naar Tuz Gölü, een zoutmeer van 1650 vierkante kilometer tussen Ankara en Konya. Het grootste zoutmeer van het land ligt bij de stad Van in het uiterste oosten van Turkije.

Ook in het oosten, bij de grens met Armenië, ligt de berg Ararat (Turks: Ağrı Dağı). Met zijn 5156 meter is dit het hoogste punt van het land. De Ararat staat bekend als de berg waarop de ark van Noach zou zijn gestrand na de zondvloed. De besneeuwde toppen verhullen het eigenlijke vulkanische karakter van de berg.

In het westen, bij de stad Denizli, liggen de kalkstenen terrassen van Pamukkale. Het sprookjesachtige tafereel draagt niet voor niets de naam ‘kasteel van katoen’. Kalksteen wordt afgezet op de bodem en vormt witte, versteende watervallen. Cappadocië in Centraal-Anatolië staat bekend om enkele van de mooiste natuurlijke rotsformaties in het indrukwekkende landschap van de Göreme-vallei.

Het binnenland van Turkije kent een zuiver landklimaat. De zomers zijn droog en heet, de winters vaak extreem koud. In de wintermaanden vallen er dikke pakken sneeuw, vooral in het oosten van het land. Hoe meer naar het zuidoosten, hoe droger het wordt, op sommige plaatsen ziet het landschap er woestijnachtig uit. Aan de Turkse kusten is het klimaat heel anders. Aan de zuid‑ en westkust heerst een mediterraan klimaat met milde winters en warme zomers. De gebieden langs de Zwarte Zee (de noordkust) worden gekenmerkt door een warm zeeklimaat. In de bergen daar valt relatief veel regen.

Verkeer en Infrastructuur Turkije

Het wegennetwerk van Turkije bestaat voornamelijk uit staatswegen (devlet yolları) die alle steden en grotere plaatsen met elkaar verbinden. Deze wegen met een D-nummer tellen minimaal 2×2 rijstroken en zijn meestal gescheiden door een middenberm. Het zijn geen volwaardige snelwegen, omdat de kruisingen niet altijd ongelijkvloers zijn. Snelwegen (otoyollar) hebben wegnummers met de letter O en lopen van Istanbul naar het westen (richting Edirne bij de grens met Bulgarije), naar het zuiden (via Bursa naar Izmir) en naar het oosten (via Ankara, Adana en Gaziantep tot aan Urfa). Spectaculair is de route van de O-6 bij Çanakkale, waar je de Dardanellen oversteekt via de langste hangbrug ter wereld.

Het onderhoud van de wegen is uitstekend, ook de provinciale wegen (İl yolları) zijn over het algemeen in goede staat. Alleen lokale weggetjes op het platteland kunnen wel eens kuilen of andere oneffenheden hebben. Bovendien kun je daar loslopend vee tegenkomen. Wil je naar het centrum van een stad rijden? Let dan op wegwijzers met de tekst Şehir Merkezi.

Voor het gebruik van de snelwegen (met een O-nummer) moet je tol betalen. Tolheffing is in Turkije vrijwel helemaal elektronisch. Als je een auto huurt, kun je een elektronisch kastje (OGS – Otomatik Geçiş Sistemi) in je huurauto laten plaatsen of een elektronische tolkaart (HGS – Hızlı Geçiş Sistemi) aanschaffen. Voor de bruggen over de Bosporus in Istanbul moet je apart tol betalen.

Vliegvelden

De Turkse luchthavens zijn uiteraard hubs van de nationale maatschappij Turkish Airlines. Dat is een van de grootste luchtvaartmaatschappijen ter wereld en zelfs dé grootste als je kijkt naar het aantal landen waar de maatschappij op vliegt. Je kunt nog net niet in elk land op een vlucht van Turkish Airlines stappen, maar veel scheelt het niet.

Istanbul heeft twee grote internationale luchthavens. De grootste is het hypermoderne Istanbul Airport ten noordwesten van het stadscentrum, bij de kust van de Zwarte Zee. Het andere vliegveld ligt aan de Aziatische kant. Deze luchthaven, Sabiha Gökçen Airport, wordt veel gebruikt door budgetmaatschappijen.

De derde luchthaven van het land, Antalya Airport, is de belangrijkste toegang tot de badplaatsen aan de Turkse zuidkust, maar het is niet de enige. Ook Milas–Bodrum Airport en Dalaman Airport in het zuidwesten van Turkije liggen vlak bij toeristenresorts aan de Middellandse Zee. Verder verwerkt Izmir Airport veel binnen‑ en buitenlandse toeristen.

Het vliegveld van de hoofdstad Ankara heet officieel Esenboğa International Airport en staat, wat aantallen passagiers betreft, pas op de vierde plaats. Om het prachtige Cappadocië te bezoeken kun je vliegen naar Kayseri Airport.

Op alle vliegvelden is een ruim aanbod van auto’s te huur. In de zomermaanden is er heel veel vraag naar huurauto’s in Turkije en daarom raden we je aan ruim van tevoren te reserveren als je een mooie rondreis wilt maken door het land.

Openbaar Vervoer

Er rijden in Turkije enkele hogesnelheidstreinen: van Istanbul via Eskişehir en Ankara naar Sivas, en van Ankara via Konya naar Karaman. Andere reguliere treinverbindingen in Turkije zijn vaak traag. Toeristentreinen bieden wel een route door mooie landschappen, maar je bent gebonden aan de stopplaatsen van deze treinen en dus weinig flexibel.

Vanaf het otogar (busstation) in een van de grote steden kun je een bus vinden naar vrijwel elke bestemming. Wees niet verbaasd als je halverwege een lange bustocht moet uitstappen en overgebracht wordt naar een andere bus, waarmee de reis wordt voortgezet. Verder rijden langeafstandsbussen soms niet verder dan de rand van een stad, in plaats van je naar het centrum te brengen.

In de steden verzorgen minibusjes (dolmuş ook wel minibüs) vervoer over vaste routes. Dat kan binnen de stad zijn, maar ook naar plaatsen in de omgeving. Gedurende de hele reis zullen er mensen in- en uitstappen, maar er zijn geen vaste haltes.

Naast stadsbussen in de grotere plaatsen rijden er metro’s in Istanbul, Ankara, İzmir, Bursa en Adana. Verder heeft Istanbul een goed netwerk van tramlijnen, waaronder een lijntje met historische trams voor toeristen.

Eten en Drinken

Turks eten is niet overal hetzelfde. Het land is groot en de diversiteit in gerechten evenzo. Rond de Zwarte Zee gebruikt men traditioneel veel graan en ansjovis bij de bereiding van voedsel. Uit het zuidoosten van Turkije komen de beroemde kebab en baklava. Kebab is kruidig lams‑ of rundergehakt dat aan een stokje gegrild wordt. In de regio’s langs de Egeïsche en Middellandse Zee hebben de gerechten een mediterraans karakter. Vis, kruiden en verse groenten zijn hier vaste bestanddelen van het dieet. Specialiteiten als kashkek, manti en gözleme komen uit Centraal Anatolië. Kashkek wordt ook gegeten in Armenië en is een stoofpotje met gerst en vlees. Manti’s zijn knoedels gevuld met lamsvlees of rundergehakt. Ook deze lekkernij kennen ze in andere landen in Centraal Azië. De typisch Turkse variant kenmerkt zich door een toefje yoghurt met knoflook, gesmolten boter en rode peper. Yoghurt is in de hele Turkse keuken een geliefde toevoeging. Gözleme is deeg gevuld met verschillende ingrediënten: gehakt, spinazie, feta, champignons, ei of aardappel. De aubergine is een van de meest gebruikte groentes in de Turkse keuken.

Menemen is een populair traditioneel ontbijtgerecht met eieren, tomaat, groene paprika’s en gemalen zwarte en rode peper, gebakken in olijfolie. Dit kan gegeten worden met verschillende soorten Turks brood. Bij het ontbijt wordt steevast zwarte thee gedronken. In Turkije, net als in veel andere landen die ooit onder Ottomaanse bewind vielen, wordt tot op de dag van vandaag baklava gegeten als nagerecht of gebak. Baklava wordt gemaakt van laagjes filodeeg, gevuld met gehakte noten, gedrenkt in siroop of honing.

Turken drinken de hele dag door thee uit kleine glaasjes. Turkse koffie kan pas gedronken worden als de prut in het kopje is gezakt. Deze sterke koffie is meestal mierzoet door de grote hoeveelheid suiker die erin gaat. Raki is een anijslikeur die met water wordt aangelengd en daardoor een melkwitte kleur krijgt. Het lijkt sterk op het Griekse ouzo. Al eeuwenlang produceert Turkije wijn en die wordt vooral in het land zelf gedronken.

Roadtrips met een huurauto in Turkije

Turkije trekt veel verschillende soorten toeristen. Het bekendst zijn de liefhebbers van zon, zee en strand die naar de Middellandse Zeekust trekken. Plus natuurlijk de stedentrippers die naar Istanbul gaan. Het land heeft nog veel meer te bieden, want elke cultuur die het huidige Turkije ooit bewoonde heeft zijn sporen nagelaten. Je vindt er overblijfselen van de Hettieten, Perzen, Armeniërs, Grieken, Seltsjoeken en natuurlijk Ottomanen. Niet alleen de verschillende culturen maken Turkije interessant, ook de natuur is heel divers en op veel plaatsen overweldigend. Om zowel het strandleven als oude culturen, steden en de prachtige natuur te leren kennen kun je het beste een auto huren in Turkije. Combineer bijvoorbeeld een weekje in een vakantieresort aan de zuidkust met een of twee weken rondreizen door de bergen in het zuiden en langs de Griekse ruïnes in het westen en breng een bezoek aan de stad Izmir (Grieken noemden het Smyrna). Vergeet niet de heerlijk kronkelende kustweg tussen Antalya en Patara te volgen, voordat je met je huurauto het binnenland intrekt.

Nog meer kronkelige wegen vind je in de ruige bergen in het oosten van Turkije. Voor deze trip kun je een auto huren in Trabzon aan de Zwarte Zee en dan via Gümüşhane naar Erzurum rijden. Schitterende uitzichten, adembenemende natuur, schilderachtige geïsoleerde dorpjes en oude Griekse kloosters.

Na enkele dagen in Istanbul kun je met een huurauto een prachtige tocht maken langs de Zwarte Zee. Meteen na İzmit rijd je langs het meer Sapanca Gölü en door dorpjes met traditionele Ottomaanse huizen, zoals Taraklı en Mudurnu. Zin om even de zee in te duiken? Dat kan in de badplaats Amasra. Deze stad is ook historisch interessant, want het kasteel werd gebouwd door verschillende overheersers. De Romeinen bouwden het oudste deel, de Byzantijnen trokken de muren op en de veroveraars uit Genua voegden er nog meer muren en poorten aan toe.

Dit zijn slechts enkele mogelijkheden voor een fantastische roadtrip met een huurauto in Turkije, maar we hopen dat je in ieder geval wat inspiratie hebt opgedaan.

Accommodatie

In alle steden vind je een ruim aanbod aan hotels, waaronder heel luxe accommodaties in de grote steden en toeristenresorts. Als je met een huurauto onderweg bent in Turkije, zul je veel pensions (pansiyon) tegenkomen. De meeste pensions bieden kamers inclusief ontbijt en zijn dus een soort bed & breakfast, maar dat is niet altijd het geval. Vraag daarnaar, voordat je besluit een kamer te nemen.

Behalve de all-inresorts aan de kust, kun je daar appartementen huren die onderdeel zijn van een hotel, zogeheten aparthotels. En verder zijn er volop particulieren die appartementen en kamers te huur aanbieden.

Strikt genomen mogen in Turkije ongehuwde paren (van verschillend geslacht) geen kamer delen. In de toeristengebieden aan de kust en in grote steden wordt er nooit naar gevraagd, maar dat kan in het binnenland anders zijn. Ben je niet getrouwd en wil je wel samen op één kamer? Doe je dan voor als getrouwd stel en vul simpelweg een huwelijksdatum in op de registratiekaart.

Tijdzone

Tot 2016 had Turkije een tijd die gelijk was aan de Oost-Europese Tijd, waarbij in de zomer de klok een uur werd vooruitgezet. In 2016 werd die zomertijd de permanente tijd in Turkije, waardoor het land nu 3 uur voorloopt op de internationale standaardtijd (UTC+3). Turkije heeft in de zomer dezelfde tijd als Griekenland en Bulgarije, maar in de winter is er een uur tijdverschil met die landen.

Externe Bronnen

Voor meer informatie over Turkije raden wij je, naast zoeken met Google, de volgende bronnen aan:

• Wikipedia, Turkije
• Toeristische informatie Turkije (meertalig)